รับมือ อาการคันช่องคลอด สยบปัญหากวนใจ ด้วยวิธีการที่ถูกต้อง

ผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน

แม้จะดูเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่อาการคันช่องคลอดสามารถส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้หลายด้าน เช่น

• ความไม่สบายกาย: ทำให้รู้สึกรำคาญใจ ต้องเกาบ่อยๆ ซึ่งอาจนำไปสู่การอักเสบ หรือแผลถลอกได้
• การนอนหลับ: อาการคันที่รุนแรงขึ้นในเวลากลางคืน อาจรบกวนการนอนหลับพักผ่อน
• ความสัมพันธ์ส่วนตัว: อาจทำให้รู้สึกไม่มั่นใจ ไม่สบายใจในการมีเพศสัมพันธ์ หรือหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์
• การทำงานหรือกิจกรรมประจำวัน: ทำให้ขาดสมาธิ และส่งผลต่อประสิทธิภาพในการทำงาน
• ความกังวลและเครียด: อาการที่เกิดขึ้นซ้ำๆ หรืออาการที่ไม่หายไป อาจสร้างความกังวลใจเกี่ยวกับสุขภาพของตัวเอง

ภาพรวมของสาเหตุและแนวทางการแก้ไข

อาการคันช่องคลอดมีสาเหตุที่หลากหลาย ตั้งแต่การติดเชื้อต่างๆ การระคายเคืองจากปัจจัยภายนอก ไปจนถึงการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกาย การแก้ไขปัญหาได้อย่างตรงจุดจำเป็นต้องอาศัยความเข้าใจสาเหตุที่แท้จริง และเลือกวิธีการดูแลรักษาที่เหมาะสม ซึ่งอาจรวมถึงการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การใช้ยา หรือการปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ การศึกษาข้อมูลในบทความนี้จะช่วยให้คุณมีความรู้ความเข้าใจเพื่อจัดการกับปัญหานี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การติดเชื้อรา (Candida Albicans)

การติดเชื้อราในช่องคลอด หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า “ตกขาวจากเชื้อรา” เป็นสาเหตุอันดับต้นๆ ของอาการคันช่องคลอดที่พบได้บ่อย

• กลไกการเกิด: การเสียสมดุลของเชื้อราประจำถิ่น
  โดยปกติแล้ว ในช่องคลอดของผู้หญิงจะมีเชื้อรา Candida Albicans อาศัยอยู่เป็นจำนวนเล็กน้อยโดยไม่ก่อให้เกิดอาการ แต่เมื่อใดก็ตามที่สภาพแวดล้อมในช่องคลอดเสียสมดุล เช่น ความเป็นกรด-ด่างเปลี่ยนไป เชื้อราเหล่านี้จะเจริญเติบโตมากเกินไปจนกลายเป็นการติดเชื้อ ปัจจัยที่กระตุ้นให้เสียสมดุล ได้แก่ การใช้ยาปฏิชีวนะเป็นเวลานาน (ซึ่งฆ่าแบคทีเรียดีๆ ที่ควบคุมเชื้อรา), ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ, การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน (เช่น ช่วงตั้งครรภ์ หรือการใช้ยาคุมกำเนิด), การเป็นโรคเบาหวานที่ไม่ควบคุมระดับน้ำตาล, การสวมใส่เสื้อผ้าอับชื้น หรือการสวนล้างช่องคลอดบ่อยเกินไป
  
  

• สัญญาณเตือนของการติดเชื้อรา
  อาการเด่นชัดของการติดเชื้อราคือ อาการคันอย่างรุนแรง บริเวณช่องคลอดและปากช่องคลอด อาจมีอาการแสบร้อน บวมแดงบริเวณแคม และมักจะมี ตกขาวสีขาวขุ่นคล้ายคราบนม หรือก้อนนมบูด ไม่มีกลิ่นเหม็น แต่บางรายอาจมีกลิ่นเปรี้ยวเล็กน้อย อาการเหล่านี้มักจะแย่ลงก่อนมีประจำเดือน และอาจเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์หรือปัสสาวะ

อาการคันภายนอก:

• การระคายเคืองจากปัจจัยภายนอก
  ผิวหนังบริเวณอวัยวะเพศเป็นผิวที่บอบบางและไวต่อการระคายเคืองมาก ปัจจัยภายนอกที่อาจทำให้เกิดอาการคันได้แก่:
  
  
  • การโกน/แว็กซ์ขน: อาจทำให้เกิดรูขุมขนอักเสบ ขนคุด แผลถลอกเล็กๆ หรือการระคายเคืองจากการสัมผัสสารเคมีในผลิตภัณฑ์กำจัดขน
  • ชุดชั้นใน: การสวมใส่ชุดชั้นในที่รัดแน่นเกินไป หรือทำจากวัสดุสังเคราะห์ที่ไม่ระบายอากาศ ทำให้เกิดความอับชื้น เป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรคและก่อให้เกิดการระคายเคือง
  • ผลิตภัณฑ์สุขอนามัย: สบู่ที่มีน้ำหอมรุนแรง, สบู่เหลวล้างจุดซ่อนเร้นบางยี่ห้อ, ผ้าอนามัยที่มีกลิ่นหอม, น้ำยาซักผ้า, น้ำยาปรับผ้านุ่ม, กระดาษชำระที่มีสีหรือกลิ่น, เจลอาบน้ำ, สารหล่อลื่น, หรือผลิตภัณฑ์สวนล้างช่องคลอด (Douching) เหล่านี้ล้วนมีสารเคมีที่อาจก่อให้เกิดการระคายเคืองและแพ้ได้

• โรคผิวหนังที่ส่งผลต่อบริเวณอวัยวะเพศ
  บางครั้งอาการคันอาจเป็นสัญญาณของโรคผิวหนังทั่วไปที่เกิดบริเวณอวัยวะเพศได้ เช่น โรคสะเก็ดเงิน (Psoriasis) ซึ่งทำให้เกิดผื่นแดงเป็นขุยหนา หรือโรคผิวหนังอักเสบ (Eczema/Dermatitis) ที่ทำให้ผิวแห้ง คัน และแดง หรือแม้กระทั่งโรคเริมที่อาจมีอาการคันก่อนที่จะมีตุ่มน้ำใสขึ้น
  

อาการคันภายใน

อาการคันภายใน:

• การติดเชื้อแบคทีเรีย (Bacterial Vaginosis – BV)
  เป็นการติดเชื้อที่เกิดจากการเสียสมดุลของแบคทีเรียในช่องคลอด โดยมีแบคทีเรียชนิดไม่ดีเจริญเติบโตมากกว่าแบคทีเรียดี Lactobacillus สัญญาณสำคัญของ BV คือ ตกขาวสีเทาอ่อน หรือขาวใส มีกลิ่นเหม็นคาวปลา โดยเฉพาะหลังมีเพศสัมพันธ์ และอาจมีอาการคันเล็กน้อยถึงปานกลาง แสบร้อน และเจ็บปวดขณะปัสสาวะ
  
  
• การติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ (Sexually Transmitted Infections – STIs)
  การติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์หลายชนิดสามารถทำให้เกิดอาการคันช่องคลอดได้ เช่น:
  
  
  • เชื้อพยาธิในช่องคลอด (Trichomoniasis): มีตกขาวสีเหลืองเขียว มีฟอง และมีกลิ่นเหม็นคาวรุนแรง คันและแสบร้อนในช่องคลอดอย่างมาก
  • หนองในเทียม (Chlamydia) และหนองในแท้ (Gonorrhea): อาจทำให้เกิดตกขาวผิดปกติ ปัสสาวะแสบขัด และบางรายอาจมีอาการคันร่วมด้วย
  • เริมที่อวัยวะเพศ (Genital Herpes): ก่อนที่จะมีตุ่มน้ำใสหรือแผลพุพองขึ้น มักจะมีอาการคัน ยิบๆ หรือปวดแสบปวดร้อนนำมาก่อน
• การเสียสมดุลของเชื้อแบคทีเรียในช่องคลอด
  นอกจาก BV แล้ว การเสียสมดุลของเชื้อแบคทีเรียโดยทั่วไป ไม่ว่าจากการใช้ยาปฏิชีวนะ การสวนล้างช่องคลอด หรือการมีเพศสัมพันธ์ ก็อาจทำให้สภาพแวดล้อมในช่องคลอดเปลี่ยนไป และทำให้เกิดอาการคันได้
  

ผู้หญิงที่มีระดับฮอร์โมนสูงกว่าปรกติ

• การใช้ยาคุมกำเนิด
  ยาคุมกำเนิดบางชนิดมีส่วนผสมของฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน ซึ่งอาจส่งผลต่อสมดุลของจุลินทรีย์ในช่องคลอด ทำให้บางคนมีแนวโน้มที่จะเกิดการติดเชื้อราได้ง่ายขึ้น เนื่องจากฮอร์โมนเหล่านี้สามารถกระตุ้นการเจริญเติบโตของเชื้อราได้ นอกจากนี้ การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนยังอาจทำให้ช่องคลอดแห้งหรือระคายเคืองได้ในบางราย
  
  
• การตั้งครรภ์ (ผลของฮอร์โมนเอสโตรเจนต่อเชื้อรา)
  ในช่วงตั้งครรภ์ ร่างกายของผู้หญิงมีการผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจนเพิ่มขึ้นอย่างมาก ซึ่งฮอร์โมนเอสโตรเจนนี้เป็นปัจจัยสำคัญที่เอื้อต่อการเจริญเติบโตของเชื้อรา Candida Albicans ทำให้หญิงตั้งครรภ์มีโอกาสติดเชื้อราในช่องคลอดได้บ่อยกว่าคนทั่วไป นอกจากนี้ ระบบภูมิคุ้มกันที่เปลี่ยนแปลงไปในช่วงตั้งครรภ์ก็มีส่วนทำให้ร่างกายอ่อนแอต่อการติดเชื้อได้ง่ายขึ้นด้วย
  

ผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน

• การขาดฮอร์โมนเอสโตรเจน
  เมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน รังไข่จะหยุดผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจน ทำให้ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนในร่างกายลดลงอย่างมาก ฮอร์โมนเอสโตรเจนมีบทบาทสำคัญในการรักษาความชุ่มชื้นและความยืดหยุ่นของเนื้อเยื่อในช่องคลอด เมื่อขาดฮอร์โมนนี้ ผนังช่องคลอดจะบางลง แห้งลง และความยืดหยุ่นลดลง ซึ่งเรียกว่า ภาวะช่องคลอดฝ่อ (Vaginal Atrophy) หรือ ภาวะช่องคลอดอักเสบจากฮอร์โมนต่ำ (Atrophic Vaginitis)
  
  
• ภาวะช่องคลอดแห้ง (Vaginal Dryness) และการระคายเคือง
  ภาวะช่องคลอดฝ่อส่งผลให้ช่องคลอดผลิตเมือกหล่อลื่นได้น้อยลง ทำให้เกิดอาการช่องคลอดแห้ง คัน แสบ ระคายเคือง และอาจรู้สึกเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ได้ง่ายขึ้น ความแห้งและบางของเนื้อเยื่อยังทำให้ช่องคลอดมีโอกาสเกิดการอักเสบหรือติดเชื้อได้ง่ายกว่าปกติ ทำให้เกิดอาการคันเรื้อรังตามมา