สุขภาพดี ไม่มีน้ำตาล เลือกใช้สารให้ความหวานทดแทนให้ปลอดภัย

สารให้ความหวานที่ให้พลังงาน

สารให้ความหวานประเภทนี้ส่วนใหญ่เป็นสารให้ความหวานที่มาจากธรรมชาติ มักอยู่ในกลุ่มของน้ำตาลแอลกอฮอล์ (Sugar Alcohol) ซึ่งแม้จะให้รสหวานและให้พลังงาน แต่ก็ให้พลังงานน้อยกว่าน้ำตาลทรายทั่วไป เช่น ฟรุกโตส (Fructose), ซอร์บิทอล (Sorbitol), ไซลิทอล (Xylitol) และอิริทริทอล (Erythritol) นอกจากนี้ยังมีตัวอย่างเช่น น้ำตาลจากหล่อฮังก้วย ซึ่งเป็นสารให้ความหวานจากธรรมชาติที่กำลังได้รับความนิยม อย่างไรก็ตาม สิ่งสำคัญที่ควรระวังคือ สารให้ความหวานกลุ่มนี้บางชนิดยังคงมีผลต่อระดับน้ำตาลในเลือดได้บ้าง จึงอาจไม่เหมาะกับผู้ป่วยเบาหวานที่ต้องการควบคุมระดับน้ำตาลอย่างเคร่งครัด ควรปรึกษาแพทย์หรือนักโภชนาการก่อนการใช้งาน

สารให้ความหวานที่ไม่ให้พลังงาน

สารให้ความหวานประเภทนี้คือสารที่ถูกสังเคราะห์ขึ้นมาเพื่อให้ความหวาน โดยมีคุณสมบัติที่โดดเด่นคือ ให้ความหวานที่สูงกว่าน้ำตาลทรายหลายร้อยหรือหลายพันเท่า แต่ไม่ให้พลังงาน หรือให้พลังงานในปริมาณที่น้อยมากจนถือว่าไม่มีนัยสำคัญต่อร่างกาย สารในกลุ่มนี้มีโครงสร้างทางเคมีที่หลากหลาย ทำให้มีลักษณะการใช้งานและผลข้างเคียงที่แตกต่างกันไป ซึ่งเราจะมาทำความรู้จักกับสารเหล่านี้ในหัวข้อถัดไป

แอสปาร์แตม (Aspartame)

• แอสปาร์แตมเป็นสารให้ความหวานที่มีรสชาติใกล้เคียงกับน้ำตาลทรายมากที่สุด จึงเป็นที่นิยมใช้ในเครื่องดื่มและอาหารหลากหลายชนิด
• โครงสร้างประกอบด้วยกรดอะมิโน 2 ชนิด คือ ฟีนิลอะลานีน (Phenylalanine) และกรดแอสปาร์ติก (Aspartic Acid)
• ให้ความหวานมากกว่าน้ำตาลทรายถึง 200 เท่า
• ข้อจำกัดที่สำคัญคือ แอสปาร์แตมไม่ทนต่อความร้อนสูง จึงไม่เหมาะกับการใช้ในการปรุงอาหารที่ต้องผ่านความร้อนเป็นเวลานาน นอกจากนี้ ผู้ที่มีภาวะฟีนิลคีโตนยูเรีย (Phenylketonuria: PKU) ซึ่งเป็นโรคทางพันธุกรรมที่ไม่สามารถเผาผลาญกรดอะมิโนฟีนิลอะลานีนได้ ควรหลีกเลี่ยงการบริโภคแอสปาร์แตมโดยเด็ดขาด เนื่องจากอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสมอง

สตีเวีย (Stevia)

• สตีเวีย หรือหญ้าหวาน เป็นสารให้ความหวานที่สกัดได้จากธรรมชาติจากต้นหญ้าหวาน (Stevia rebaudiana)
• ให้ความหวานมากกว่าน้ำตาลทรายสูงถึง 300 เท่า
• มีคุณสมบัติที่โดดเด่นคือ ทนความร้อนสูง ไม่ถูกย่อยสลายในร่างกาย ไม่ถูกดูดซึม และให้พลังงานเพียง 0-3 แคลอรี่ต่อหน่วยการบริโภค
• ด้วยคุณสมบัติเหล่านี้ ทำให้สตีเวียเป็นทางเลือกที่ยอดเยี่ยมสำหรับผู้ป่วยเบาหวานและผู้ป่วยโรคหัวใจที่ต้องการควบคุมระดับน้ำตาลและแคลอรี่

ซูคาโรส (Sucralose)

• ซูคาโรสมีรสชาติที่ใกล้เคียงกับน้ำตาลทรายเป็นอย่างมาก ทำให้เป็นอีกหนึ่งตัวเลือกที่ได้รับความนิยม
• มีความโดดเด่นในเรื่องความทนทานต่อความร้อนสูง จึงสามารถนำไปใช้ในการปรุงอาหาร การอบ และการทำขนมได้หลากหลาย
• นิยมใช้ในผลิตภัณฑ์แปรรูป เช่น ผลไม้กระป๋อง เยลลี่ โยเกิร์ต และเครื่องดื่มต่างๆ
• คุณสมบัติเฉพาะตัวคือ ไม่ดูดซับความชื้น และไม่มีรสขมติดลิ้น
• อย่างไรก็ตาม มีข้อควรระวังบางประการ เนื่องจากซูคาโรสมีส่วนผสมของคลอไรด์ ซึ่งการบริโภคในปริมาณที่มากเกินไปหรือเป็นระยะเวลานาน อาจมีส่วนทำให้เกิดภาวะไทรอยด์ต่ำได้ในบางราย ควรบริโภคในปริมาณที่พอเหมาะ

ซัยคลาเมต (Cyclamate)

• ซัยคลาเมตเป็นสารให้ความหวานที่ให้ความหวานประมาณ 30 เท่าของน้ำตาลซูโครส
• แต่ปัจจุบันสารนี้ถูกห้ามใช้ในประเทศไทยอย่างเด็ดขาด ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 3 พ.ศ. 2522
• เหตุผลในการห้ามใช้คือ มีการค้นพบจากการศึกษาในสัตว์ทดลองว่าซัยคลาเมตอาจทำให้เกิดมะเร็งได้ จึงถูกจัดว่าเป็นสารที่ไม่ปลอดภัยต่อการบริโภคของมนุษย์

แซคคารีน (Saccharin)

• แซคคารีน หรือที่รู้จักกันในชื่อ “ขัณฑสกร” เป็นสารให้ความหวานอีกชนิดหนึ่งที่ทนต่อความร้อนสูง
• ในอดีตเคยถูกยกเลิกการใช้ในหลายประเทศ รวมถึงสหรัฐอเมริกา เนื่องจากมีผลการศึกษาที่พบว่าก่อให้เกิดมะเร็งในหนูทดลอง
• แต่ในปัจจุบัน มีการศึกษาเพิ่มเติมอย่างละเอียดและพบว่ากลไกที่ทำให้เกิดมะเร็งในหนูทดลองนั้นแตกต่างจากในมนุษย์ และไม่พบหลักฐานยืนยันว่าแซคคารีนเป็นสารก่อมะเร็งในมนุษย์
• ด้วยเหตุนี้ องค์การอาหารและยาของไทย (อย.) จึงอนุญาตให้ใช้แซคคารีนในอาหารวัตถุประสงค์พิเศษบางชนิดได้ แต่ยังคงต้องมีการควบคุมปริมาณการใช้